بسته بندی صنعتی است که به تنهایی می‌تواند سبب پیشرفت یا شکست یک تولیدکننده شود. با توجه به این که طیف وسیعی از کالاهای تجاری اعم از جنس، حالت فیزیکی و… وجود دارد، انواع بسته بندی ابداع شده است. این بسته بندی ها قابلیت نگهداری طولانی مدت از محصولات را در زمان حمل و نقل و انبارش دارند.
بسته بندی یک تخصص است که بی‌توجهی به آن می‌تواند کیفیت کالا، نتیجه کمپین های تبلیغاتی و در نهایت سودآوری را تحت تاثیر قرار دهد. مجموعه تخصصی ویژن آریا گستر به شما ابزار هایی را که برای اجرای یک بسته بندی مطمئن و شیک نیاز است را در اختیارتان قرار می‌دهد.
چرا بسته بندی انواع مختلفی دارد؟
بسته بندی محصولات با هدف محافظت از آن ها اختراع شد. اما رفته‌رفته دلایلی بیشتر از حفاظت کشف شد که مسیر بازرگانی و سودآوری را دچار تغییراتی عمده کرد. البته همچنان محافظت از کالای درون بسته بندی وظیفه شماره یک بسته بندی است و به خاطر آن استاندارد هایی هم تعریف شده است.
یکی از دلایلی که سبب شد بسته بندی به صنعتی واقعی و پرسود بدل شد، بازاریابی بود. شاید در نگاه برخی از تولیدکنندگان همین قدر که محصول در ظرفی با جنس خوب و ظاهری مناسب قرار بگیرد کافی باشد. اما کوچک‌ترین مطالعه بر رفتار های خرید چیزی غیر از این را نشان می‌دهد.
شاید با مثال به راحتتر بتوانم به شما توضیح بدهم. تصور کنید در یک فروشگاه در میان قفسه های شوینده قدم می‌زنید. به دنیال سفید کننده لباس و شوینده می‌گردید. آیا شوینده لباس رنگی را می‌خرید که ظرفش شبیه به ظرف سفید کننده پارچه است یا شوینده‌ای که رنگ و ظاهرش تفات هایی به دیگر شوینده ها دارد؟
طبیعی است که مشتری به دنبال انتخابی می‌گردد که استفاده را برایش راحتتر کند و سبب بروز مشکلات بعدی نشود. علت تغییراتی که در این صنعت اعمال شده است برای ایجاد شرایط آسان‌تر در استفاده است. امروزه بسته بندی هایی توصیه می‌شوند که چاپ روی آن ها امکان پذیر باشد. همچنین بتوان طرح های گرافیکی را بر روی آن ها اجرا کرد.
یکی دیگر دغدغه های تولیدکنندگان انبارداری و جابهجایی محصولاتشان است. به همین دلیل همیشه تیم بازاریابی و تیم تحقیق و توسعه به دنبال بهترین بسته بندی می‌گردند. بهترین بسته بندی باید کمترین آسیب پذیری را در هنگام حمل و نقل و انبارش ببیند. چنین بسته‌ای می‌تواند کیفیت محصول تا زمان خرید توسط مصرف کننده را حفظ کند.
دلیل دیگری که یک سازنده محصول را به فکر تولید نوع دیگری از بسته بندی انداخت، دسترسی به مواد اولیه است. اگر هزینه ساخت بسته بندی گران تمام شود، برنامه های مالی با شکست روبه‌رو خواهد شد. به همین دلیل اقتصادی بودن هزینه ساخت و تهیه راحت آن از مهمترین دلایل ساخت و طراحی بسته بندی های جدید بود.
نیاز های تجار به همین جا ختم نشد. بسته بندی های قدیمی چندان سازگار با محیط زیست نبودند. به طور مثال بازیافت آن ها زمان زیادی را می‌طلبید. با توجه به آلودگی های محیط زیستی انواع بسته بندی های زیست سازگار و زیست تجزیه پذیر به بازار معرفی شدند.
در آخر این که با همان بسته بندی محصولات در چند مرحله باید انجام گیرد. پس از انتخاب بسته بندی خلاقانه‌ای که ویترینی برای محصول است، باید بسته بندی برای حمل و نقل و نگهداری در انبار فروشگاه و کارخانه انتخاب شود.
آشنایی با رایج‌ترین انواع بسته بندی محصول
جنس و قالب بسته بندی اصلی محصولات از چند مورد انگشت شمار فراتر نمی‌رود. یعنی کنسرو های خوراکی همیشه در ظروف فلزی یا شیشه‌ای به بازار عرضه می‌شوند. یا قطعات صنعتی مانند چرخ دنده ها در پلاستیک حباب دار پیچیده شده و در پاکت کاغذی یا جعبه های محکم قرار می‌گیرند.
علت این که انواع بسته بندی مختلف ابداع شده است به نوع محصول و حساسیت های نگهداری از آن باز می‌گردد. انتخاب میان این مدل های متنوع به چندین پارامتر بستگی دارد. دسترسی به بسته بندی، نوع واکنش پذیری آن با محصول و طول عمر بسته از مهمترین ویژگی های تاثیر گذار بر انتخاب شمارده می‌شوند.
انواع بسته بندی فلزی
از زمان کشف فلزات کاربرد های مختلفی برایشان در نظر گرفته شده است که ساخت ظروف بسته بندی هم جز آن ها شناخته می‌شد. ظروف فلزی کاربرد های مختلفی در صنایع بسته بندی دارند. این محفظه های نگهدارنده در ابعاد بزرگ به شکل بشکه حمل نفت و یا کوچک به شکل کنسرو غذا ساخته می‌شوند.
تقریبا می‌توان گفت ویژگی های فلزات سبب شده است که کاربرد آن در ساخت انواع بسته بندی بی‌حد و مرز باشد. به طور مثال مقاومت به ضربه، شکل‌دهی آسان در قالب های مختلف، قابلیت استریلیزاسیون، توانایی حمل حرارت، پرس شدن در ظرف و… از مزیت های اصلی آن هستند.
فلز با تمام ویژگی های مثبتش، یک عیب غیر قابل گذشت هم دارد. فلزات در مقابل خوردگی مقاومت نسبی نشان می‌دهند. به همان قدر که برای چند سال ماده غذایی را با کیفیت می‌تواند نگه دارد، امکان تخریب بدنه داخلی و بیرونی در اثر تماس با محیط خورنده، رطوبت و واکنش با محتویات درون ظرف محتمل خواهد بود. در بدترین حالت هیدروژن اتمی حاصل از خوردگی منجر به ورم، ترکیدن و سوراخ شدن ظرف خواهد شد.
انواع بسته بندی شیشه‌ای
شیشه ها از مهمرین ابزار های بسته بندی هستند. استفاده از آن ها برای حمل و نقل و نگهداری از محصولاتی چون نوشیدنی، اسید های آزمایشگاهی، دارو خوراکی و… رایج است. اما علت انتخاب شیشه سابقه چند ساله مصرف یا دسترسی به آن نیست. بلکه دو ویژگی منحصر به فرد شیشه سبب گسترش استفاده از آن شده است.
اولین ویژگی روش تولید آسان و کم هزینه شیشه است. مواد اولیه برای ساخت آن در دسترس بوده و فناوری پیچیده‌ای هم نیاز ندارد. به علاوه امکان شکل‌دهی و ساخت آن به شکل، رنگ و شفافیت های مختلف امکان پذیر است.
دلیل دوم خنثی بودن شیشه از نظر شیمیایی است. با هیچ ماده غذایی، اسیدی، قلیایی، چربی و الکلی واکنش نمی‌دهد. در نتیجه دچار خوردگی و ترک نخواهد شد و ترکیبات سمی و عامل فساد تولید نمی‌کند.
بر اساس استانداردهای رسمی بسته بندی باید قابلیت چاپ و برچسب زنی داشته باشد. روی شیشه می‌توان انواع طرح های گرافیکی با کیفیت بالا را اجرا کرد. به طوری که موفقیت در کمپین های تبلیغاتی را در پی داشته باشد.
انواع بسته بندی شیشه‌ای یک عیب بزرگ دارند. آن هم احتمال شکستن شیشه است. این بسته بنی در برابر ضربه و شوک های حرارتی مقاومت کمی نشان می‌دهد به همین خاطر به راحتی خواهد شکست. همچنین هر شیشه‌ای را نمی‌توان در دستگاه هایی مانند ماشین ظرف شویی یا ماکروویو قرار داد.
انواع بسته بندی پلیمری
انواع بسته بندی پلیمری یا پلاستیکی را می‌توان به صورت کیسه های نایلونی، محفظه دارو، بسته بستنی چوبی و… دید. انتخاب این بسته بندی ها به پارامتر های مختلفی از جمله نوع کاربرد آن بستگی دارد. برای بسته بندی از هر دو نوع پلیمر ترموست و ترموپلاست می‌توان استفاده کرد.
در سال های اخیر انتخاب بسته بندی های ترموست رواج بیشتری یافته است. در روش تولید این پلیمر یک بار آن را در دما بالا شکل‌دهی می‌کنند که سبب ذوبش هم می‌شود. پس از این عملیات برای ذوب و تبخیر آن به حرارت بیشتری نیاز است. به علاوه در برابر خوردگی و آلاینده های چرب هم مقاومت قابل توجهی نشان می‌دهد.
ویژگی هایی که سبب استفاده از انواع بسته بندی پلاستیکی شده را در چند مورد مهم می‌توان خلاصه کرد. این ویژگی ها شامل چگالی پایین، وزن کم، روش ساخت ارزان و آسان، دسترسی راحت به مواد اولیه، امکان چاپ انواع طرح های گرافیکی و قابلیت ساخت به شکل های مختلف می‌باشد. به علاوه می‌توان آن را در رنگ های متنوع به صورت شفاف و مات نیز تولید کرد.
اما معایب پلاستیک هم کم نیست. برخی از آن ها عبارت‌اند از:
- حساسیت به دمای بالا
- حساسیت به پرتو های فرابنفش
- غیر بازیافتی
- به علت افزودن موادی مانند رنگ برای نگهداری طولانی مدت خوب نیستند.
- مقاومت به ضربه محدود
انواع بسته بندی سلولزی
محصولات سلولزی مانند پاکت های کاغذی و کارتن های بسته بندی نقش پر رنگی در صنایع بسته بندی ایفا می‌کنند. به طور کلی از بسته های کاغذی برای بسته بندی اولیه و ثانویه می‌توان استفاده کرد. ویژگی های مثبت کاغذ که سبب انتخابش شده است شامل:
- خنثی بودن از نظر شیمیایی
- سبک
- قابلیت تولید در رنگ های مختلف
- امکان چاپ روی آن
- دسترسی و امکان تولید راحت
- انعطاف پذیری بالا
اما هیچ انتخابی صد در صد خوب نیست. کاغذ های چند لایه هم می‌توانند بریده و پاره شوند. حتی بهترین جنس آن نیز در برابر رطوبت و چربی مصون نخواهد ماند.
کارتن های پنجره‌ای
حتما کارتن هایی را که بخشی از آن بریده شده و به جایش طلق شفاف قرار داده شده را دیده‌اید. به این کارتن ها پنجره‌ای می‌گویند. این بسته بندی از انواع سلولزی است که می‌تواند برای نگهداری از مواد غذایی و یا کالا های لوکس هم استفاده شود.
انواع بسته بندی آسپتیک
نوع دیگری از بسته بندی های استریل و بهداشتی آسپتیک نام دارد. در اغلب موارد از این نوع بسته ها به عنوان محفظه برای نگهداری از مواد خوراکی مانند نوشیدنی ها استفاده می‌شود. این بسته بندی به صورت چندلایه از کاغذ، آلومینیوم و لایه پلی اتیلنی ساخته شده است.
انواع بسته بندی چوبی
چوب از قدیمی‌ترین ابزار های بسته بندی است. جعبه های چوبی را می‌توان برای کالا های لوکس و یا تزئینی استفاده کرد. یا این که برای حمل و نقل هی طولانی مدت جعبه های بزرگ و محکم را به کار گرفت. از مزیت های چوب ارزان بودن و قابلیت شکل‌دهی آسان آن است. البته محدودیت در چاپ روی بدنه چوبی را نمی‌توان نادیده گرفت.
آشنایی با انواع بسته بندی بزرگ
همان طور که گفته شد بسته بندی محصولات تجاری در دو بخش بسته بندی اولیه و ثانویه انجام می‌پذیرد. بخش اول مستقیما با مشتری در ارتباط است و باید او را به خرید کالا تشویق کند. اما بخش دوم یعنی بسته بندی برای حمل و نقل و نگهداری در انبار. برای این کار از بسته های بزرگتر و با ظاهری ساده استفاده می‌شود تا هزینه حمل و نقل کاهش یابد و جابهجایی آسان‌تر شود.
کارتن های تاشو
کارتن های بزرگی و کوچکی که در هنگام اسباب‌کشی یا جابهجایی هر محصول دیگری استفاده می‌شود را کارتن تاشو گویند. کیفیت ساخت این بسته های سلولزی بسیار پایین است و رنگ تیره‌ای دارند. اما روش تولیدشان آسان و ارزان است. از طرفی انعطاف پذیر و سبک هم هستند.
کارتن راهراه
برخی دیگر از جعبه های کارتنی استحکام بیشتری دارند که برای حمل و نگهداری از محصولاتی چون لوازم خانگی استفاده می‌شوند. به این کارتن های سلولزی راهراه گفته می‌شود. مزیت آن ها در استفاده از یک یا چند لایه تخته موج‌دار و یا نئوپانی در میان کارتن ها است. این لایه های اضافی به استحکام و تحمل وزن کارتن ها می‌افزایند.
لایه های موج‌دار سلولزی را فلوت می‌نامند. فلوت ها در 4 ضخامت مختلف تولید می‌شوند. طبیعتا با افزایش ضخامت توان آن نیز افزایش خواهد یافت.
کارتن موج A : ضخامت لایه راه‌راهی 4.7 میلیمتر است. قابل استفاده در انواع بسته بندی های صادراتی کالا های سنگین، پوشاک و مواد غذایی.
کارتن موج B : ضخامت لایه راه‌راهی 2.5 میلیمتر است. قابل استفاده در بسته بندی سبک مانند میوه.
کارتن موج C : ضخامت های لایه راه‌راهی 3.5 تا 4.5 میلیمتر است. قابل استفاده برای جابهجایی کالا های بسیار سنگین و نقل و انتقال با کشتی.
کارتن موج E : ضخامت لایه راه‌راهی 1.5 میلیمتر است. قابل استفاده برای محصولات بسیار سبک وزن.
جعبه های کارتنی Hard
توصیف این جعبه های بزرگ و کوچک با اصطلاح محکم (Hard) چندان هم بی‌دلیل نیست. ضخامت آن ها تا 4 برابر بیشتر از جعبه های معمولی است و بافت سلولزی بسیار متراکی دارد. به همین دلیل توان تحمل فشار ضربه و نیرو های وارد شده در اثر پرت شدن و افتادن را خواهد داشت.
همین بافت خاص و محکم سبب افزایش قیمت این بسته های کارتنی شده است. به علاوه وزن آن به نسبت نمونه های کارتنی دیگر سنگینتر است. اما روش تولید آن و فناوری ساختش چندان راحت نیست. به هین دلیل جز کالا های بسته بندی لوکس برشمارده می‌شود.
انواع کیسه ها
کیسه ها راحتترین بسته بندی برای کالا ها هستند. انواع کیسه را می‌توان در جنس های پلیمری، پارچه‌ای و فویلی تولید کرد. محدودیت در استفاده از کیسه های بسته بندی به نوع کالا ها باز می‌گردد. به طور مثال از آن ها برای جابهجایی برنج، سیمان، منسوجات و… می‌توان استفاده کرد.
